Wie controleert de veiligheid van onze kerncentrales?
De Belgische kerncentrales behoren tot de meest robuuste. Onafhankelijke auditeurs en controle-organismen garanderen door permanente controles en periodieke evaluaties de veiligheid van de kerncentrales. De nucleaire sector is niet voor niets de meest gecontroleerde en best beveiligde sector ter wereld.
Veiligheid en beveiliging
Veiligheid en beveiliging. Twee concepten, en allebei onmisbaar. Maar wat is nu juist het verschil? Enerzijds is er nucleaire veiligheid: alle veiligheidsmaatregelen die inherent zijn aan het ontwerp van een nucleaire installatie om de veiligheid van de werknemers, de bevolking en het milieu te waarborgen tegen de effecten van ioniserende stralen. Anderzijds is er nucleaire beveiliging: alle externe technische en organisatorische aspecten, bijvoorbeeld maatregelen om diefstal, sabotage of handelingen met kwaad opzet op te sporen, te voorkomen of om er snel op te kunnen reageren.
Op beide vlakken ligt de lat uiteraard extreem hoog. Graag gaan we wat dieper in op de verschillende controleprocedures en -niveau.
3 belangrijke controleniveaus voor de kerncentrales
Elk jaar worden de Belgische kerncentrales aan een aanzienlijk aantal controles onderworpen, zowel door interne medewerkers als door externe gespecialiseerde instanties. Dit zijn de drie belangrijke controleniveaus:
- Door de exploitant en de verantwoordelijke medewerkers
- Door de inspecteurs van het FANC en Bel V
- Door internationale instanties
Permanente controles
Elke dag opnieuw vinden er controles plaats in de Belgische kerncentrales.
Door de exploitant en de verantwoordelijke medewerkers
In België is de exploitant de eerste verantwoordelijke. Die moet zich schikken naar de normen van het 'Nationaal Verslag over de nucleaire veiligheid van de Belgische installaties'. Het personeel, dat specifieke opleidingen heeft genoten op het vlak van veiligheid, monitort en verifieert continu alle procedures. Daarnaast voeren de deskundigen van de afdelingen kwaliteitszorg en veiligheid van de centrale dagelijks controles uit. De exploitant van de centrales van Doel en Tihange is ENGIE Electrabel.
Door de inspecteurs van Bel V en het FANC
Het Federaal agentschap voor nucleaire controle (FANC) en zijn filiaal BEL V vallen onder de minister van Binnenlandse zaken. Zij zien erop toe dat de exploitant de nucleaire veiligheidsregels naleeft en dat die op elk moment het hoogst mogelijke veiligheidsniveau aanhoudt. Deze inspecteurs voeren controles en verificaties uit in opdracht van het FANC. Ze zijn elke dag aanwezig op de site en hebben op elk moment toegang tot alle documenten en installaties en zijn eveneens bevoegd om onverwachte controles uit te voeren.
Periodieke evaluaties en nazichten
Voor de periodieke evaluaties moet de exploitant 14 veiligheidscriteria beoordelen die zijn vastgelegd in de veiligheidsgids van het IAEA. De resultaten daarvan worden vervolgens gecheckt door het FANC en Bel V.
Om de 10 jaar worden de kerncentrales onderworpen aan een veiligheidsaudit. Tijdens deze audit worden de installatie en de exploitatieregels vergeleken met de regels, normen en gebruiken die op dat moment wereldwijd worden gehanteerd. De resultaten dienen als basis voor de actieplannen die worden opgesteld om verbeteringen door te voeren. De opvolging van die acties is de verantwoordelijkheid van het FANC en Bel V.
Internationale inspecties
België doet regelmatig een beroep op de expertise van gerenommeerde internationale instanties, zoals het Operational Safety Review Team (OSART), de Safety Aspects of Long Term Operation (SALTO), het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (Euratom). Die voeren eveneens controles uit op de veiligheid van de nucleaire installaties. Ook de Europese Commissie kan specifieke inspecties opleggen, zoals de stresstests voor alle kerncentrales in de Europese Unie.